مهربان پولادی؛ محسن ابوالقاسمی
چکیده
در این پژوهش ضمن معرفی محلۀ زرتشتیان یزد به عنوان مهمترین پایگاه فرهنگی زرتشتیان ایران، به بررسی برخی از اسناد به دست آمده در این محله پرداخته میشود که در موزۀ اسناد و نسخ یزد (اسناد و نسخ مجموعۀ پولادی) نگهداری میشود. محلۀ زرتشتیان یزد یکی از مهمترین مراکز تاریخی و سنتی شهر یزد است و میتوان آن را بزرگترین آرشیو اسناد و نسخ ...
بیشتر
در این پژوهش ضمن معرفی محلۀ زرتشتیان یزد به عنوان مهمترین پایگاه فرهنگی زرتشتیان ایران، به بررسی برخی از اسناد به دست آمده در این محله پرداخته میشود که در موزۀ اسناد و نسخ یزد (اسناد و نسخ مجموعۀ پولادی) نگهداری میشود. محلۀ زرتشتیان یزد یکی از مهمترین مراکز تاریخی و سنتی شهر یزد است و میتوان آن را بزرگترین آرشیو اسناد و نسخ زرتشتیان در ایران نامید. در طول سالیان گذشته، اسناد فراوان و نسخههای دستنویس اوستا از این محله به دست آمده است. از مهمترین این یافتهها میتوان به مجموعۀ پولادی اشاره کرد که در سال 1394 خورشیدی در منزل ارباب مهربان پولاد کشف شد و شامل تعدادی نسخۀ اوستا و همچنین هزاران نامه تجاری، مذهبی، شخصی و اسناد و قرارداد مربوط به سالهای 1210 تا 1314 خورشیدی است. قدمت برخی از این اسناد به زمان پولاد تیرانداز، پدر مهربان پولاد برمیگردد. این اسناد و نسخ که سالهای طولانی در زیرزمین منزل ارباب مهربان پولادی، به دور از چشم ساکنان خانه در زیر خروارها خاک محبوس بوده است؛ به صورت کاملاً اتفاقی توسط نوه وی که همنام اوست، یافت شده و پس از بررسیهای کارشناسی و دقیق توسط اساتید دانشگاه، اهمیت و ارزش این آثار مشخصشده و اقدامات لازم برای به نمایش گذاشتن آنها در قالب موزۀ اسناد و نسخ صورت گرفته است. این مجموعه شامل چندین نسخۀ خطی اوستا است که قدیمیترین آنها مربوط به سال 1023 خورشیدی (1645 م) است. این مجموعه همچنین شامل هزاران نامه و سند است که بیشتر این اسناد مربوط به قراردادها، نامههای تجاری، صلحنامهها، نامههای خانوادگی و مسائل اجتماعی است. درونمایه آن نامهها و اسناد به خوبی نشاندهنده نقش مهم و مثبت زرتشتیان در مسائل تجاری، سیاسی و اقتصادی عصر قاجار و پهلوی است. ارباب مهربان پولاد علاوه بر فعالیتهای گسترده تجاری در شهرهای یزد، شیراز، اهواز و بروجرد و نیز کشورهایی چون هند و انگلیس و عراق، در فعالیتهای اجتماعی جامعۀ زرتشتیان از جمله عضویت در انجمن ناصری و نیز تأسیس باغ وقفی شیراز نقش اساسی داشته است.