Document Type : Research Paper

Authors

1 M.A in Iranian Architectural Studies, Faculty of Architecture, Campus of Fine Arts, University of Tehran, Tehran, Iran

2 Faculty Member of the Faculty of Architecture, Campus of Fine Arts, University of Tehran, Tehran, Iran

3 M.A in Iranian Studies, Faculty of Literature and Humanities, University of Tehran, Tehran, Iran. E

10.22059/jis.2024.370438.1253

Abstract

Confronting the ritual performance of Ta‘ziyeh—a religious passion play closely tied to Shi'a beliefs—raises the question of its potential influence in shaping or directing the lived culture of communities. In this context, the Ta‘ziyeh of Imam Husayn in the village of Talāvok was selected as a case study. Talāvok, located in Dodāngeh District of Sāri County in Māzandarān Province, has continuously held Ta‘ziyeh performances on the eleventh day of Muharram since the Qajar era. The central question is whether Ta‘ziyeh in Talāvok has contributed to the formation of a distinct cultural structure—and if so, what are its manifestations and indicators? This qualitative study is based on two decades of fieldwork and interviews, including long-term residence in the village, direct observation of the Ta‘ziyeh and related events, and conversations with elders, local experts, and a wide range of villagers from Talāvok and neighboring communities. The aim is to explore the signs and dimensions of the relationship between Ta‘ziyeh and the community. The findings indicate that both tangible (rural fabric) and intangible (beliefs and behaviors) cultural elements have emerged in Talāvok as a result of the annual performance. The study reveals that the continued observance of Ta‘ziyeh has deepened communal devotion to Husayn ibn Ali  and the narrative of Karbalā, giving rise to culturally embedded practices and beliefs closely intertwined with the performance and its symbolic meanings.

Keywords

Main Subjects

منابع
-آژند، یعقوب (1395)، نمایش در دورۀ قاجار، چاپ اول، تهران، مولی.
-اکبری شلدرّه‌، فریدون (1394)، «زبان و سبک تعزیه»، در: کلیات سوگ‌نامۀ عاشورایی فدایی مازندرانی (مقتل منظوم)، تحقیق و تصحیح فریدون اکبری شلدرّه، چاپ سوم، تهران، فرتاب.
-الیاده، میرچا (1400)، تصاویر و نمادها، ترجمۀ محمدکاظم مهاجری، چاپ پنجم، تهران، پارسه.
-بارت، رولان (1386)، «اسطوره در زمانۀ حاضر»، ترجمۀ یوسف اباذری، ارغنون، شمارۀ 18، صفحات 85-135.
-باستید، روژه (1370)، دانش اساطیر، ترجمۀ جلال ستاری، چاپ اول، تهران، توس.
-براون، ادوارد (1364)، تاریخ ادبی ایران از آغاز صفویه تا پایان قاجاریه، ترجمۀ رشید یاسمی، چاپ دوم، تهران، بنیاد کتاب.
-بروک، پیتر (1391)، درِ گشوده: نظریه‌هایی پیرامون بازیگری و تئاتر، ترجمۀ بهرنگ فرهنگ‌دوست، چاپ اول، تهران، افراز.
-بلوکباشی، علی (1377)، «تعزیه‌خوانی (سازگاری و ناسازگاری با ساختار فرهنگی جامعه)»، نامۀ علوم اجتماعی، بهار و تابستان، شمارۀ 11، صفحات 31-41.
_________ (1383)، تعزیه‌خوانی؛ حدیث قدسی مصائب در نمایش آیینی، چاپ اول، تهران، امیرکبیر.
-بنجامین، س.ج.و (1363)، ایران و ایرانیان، ترجمۀ محمدحسین کردبچه، چاپ اول، تهران، جاویدان.
-بیرلین، ج.ف (1386)، اسطوره‌های موازی، ترجمۀ عباس مخبر، چاپ اول، تهران، مرکز.
-بیضایی، بهرام (1344)، نمایش در ایران، تهران، کاویان.
-چلکووسکی، پتر (1367)، «تعزیه؛ هنر بومی پیشرو ایران»، در: تعزیه؛ نیایش و نمایش در ایران، گردآورنده: پتر چلکووسکی، ترجمۀ داوود حاتمی، چاپ اول، تهران، علمی و فرهنگی.
-خوتسکو، الکساندر (1369)، «تئاتر ایرانی»، ترجمۀ جلال ستاری، فصلنامۀ تئاتر، بهار و تابستان، شمارۀ 9 و 10، صفحات 103-120.
-دولو، لویی (1384)، فرهنگ فردی و فرهنگ جمعی، ترجمۀ عباس باقری، چاپ اول، تهران، فرزان.
-زلیکانی، محمدتقی (1385)، «تاریخچه‌ای از تعزیۀ روز یازدهم محرّم‌الحرام روستای تلاوک دودانگۀ ساری»، وارش (نشریۀ سازمان دانش‌آموزی استان مازندران)، شمارۀ 30، صفحۀ 16.
-ستاری، جلال (1376)، اسطوره در جهان امروز، چاپ اول، تهران، نشر مرکز.
________ (1387)، زمینۀ اجتماعی تعزیه و تئاتر در ایران، چاپ اول، تهران، نشر مرکز.
-شهیدی، عنایت‌الله (1367)، «دگرگونی و تحول در ادبیات و موسیقی تعزیه»، در: تعزیه؛ نیایش و نمایش در ایران، گردآورنده: پتر چلکووسکی، ترجمۀ داوود حاتمی، چاپ اول، تهران، علمی و فرهنگی.
___________ (1380)، پژوهشی در تعزیه و تعزیه‌خوانی؛ از آغاز تا پایان دورۀ قاجار در تهران، چاپ اول، تهران، دفتر پژوهش‌های فرهنگی.
-عزیزی، محمود (1388)، ترسا دختر مسیحی (بررسی دیدگاه برخی از نظریه‌پردازان معاصر تئاتر و مقایسۀ آن با تعزیه)، چاپ اول، تهران، فرهنگستان هنر.
-غفاری، فرخ (1383)، «تعزیه»، در: تئاتر ایرانی (سه مجلس تعزیه)، به‌کوشش مایل بکتاش و فرخ غفاری، چاپ اول، تهران، قطره.
-فدایی مازندرانی، میرزا محمود (1394)، کلیات سوگ‌نامۀ عاشورایی فدایی مازندرانی (مقتل منظوم)، تحقیق و تصحیح فریدون اکبری شلدرّه، چاپ سوم، تهران، فرتاب.
-فرای، نورتروپ (1378)، «ادبیات و اسطوره»، در: اسطوره و رمز (مجموعه مقالات)، گردآوری و ترجمۀ جلال ستاری، چاپ دوم، تهران، سروش.
-کالمار، ژان (1374)، «بانیان تعزیه‌خوانی»، در: دربارۀ تعزیه و تئاتر در ایران، به‌کوشش لاله تقیان، چاپ اول، تهران، مرکز.
-گوبینو، ژوزف کنت دو (1369)، «تئاتر در ایران»، ترجمۀ جلال ستاری، نشریۀ تئاتر، پاییز و زمستان، شمارۀ 11 و 12، صفحات 163 – 204.
-ناصربخت، محمدحسین (1378)، «شبیه‌خوانی؛ نمایش مقدس (بررسی برخی از ویژگی‌های نمایش مقدس شبیه‌خوانی)»، نشریۀ تئاتر، پاییز و زمستان، شمارۀ 20 و 21، صفحات 153-182.
-همایونی، صادق (1380 الف)، تعزیه در ایران، چاپ دوم، شیراز، نوید شیراز.
__________ (1380 ب)، «با پیتر چلکوفسکی دربارۀ تعزیه»، در: گفتارها و گفت‌وگوهایی دربارۀ تعزیه، چاپ اول، شیراز، نوید شیراز.
-یارشاطر، احسان (1367)، «تعزیه و آیین‌های سوگواری در ایران قبل از اسلام»، در: تعزیه؛ نیایش و نمایش در ایران، گردآورنده: پتر چلکووسکی، ترجمۀ داوود حاتمی، چاپ اول، تهران، علمی و فرهنگی.
-Bennett, John. W. and Tumin, Melvin. M. (1949), Social Life; Structure and Function (An Introductory General Sociology), New York, A.A. Knopf.
-Kroeber, A. L. and Kluckhohn, Clyde (1952), Culture; A critical review of concepts and definitions, Vol.47, Issue 1, Harvard University, Peabody Museum of Archaeology and Ethnology.
-Lynd, Robert. S. (1948), Knowledge for what? The place of social science in American culture, Sixth Printing, Princeton, Princeton University.
-Pelly, Lewis (1879), The Miracle Play of Hasan and Husain (Collected from Oral Tradition), Vol.I, London, Allen.
-Tylor, Edward. B. (1871), Primitive Culture: Researches Into the Development of Mythology, Philosophy, Religion, Art, and Custom, Vol.I, London, John Murray.
-ژئوپورتال زیرساخت داده‌های مکانی ملی (سازمان نقشه‌برداری کشور): sdichb.ir
-سازمان نقشه‌بردای کشور. تصاویر هوایی سال 1346 هـ.ش.