Document Type : Research Paper

Author

Assistant proffesor in the Department of History, Persian Gulf University, Boushehr, Iran

Abstract

In various historical periods, the peninsula of Bushehr has facilitated maritime communications in the middle of the northern coast of the Persian Gulf through important ports such as Lian, Rishehr, and Bushehr. However, from the sixth to the eighth century AH, it seems that this role transferred to the new port of Khurshif located within cape Shif. The present research studies the creation, operations, and decline of this port. It demonstrates that, during the sixth century, Khurshif was created due to its geographical position; that is because it was convenient to Shiraz, Kazeroon, and the Persian Gulf. Then, during the seventh and early eighth century, it played important roles in the connection between Fars and southern Iraq, the defense of the Kish Island, and the expansion of the Murshadi path. Finally, it deteriorated due to insecurity in the southern regions of the country and the shift of the centrality of the Persian Gulf sea power to New Hormuz (Jerun). The findings highlight the geographical importance of the cape Shif and illuminate a part of the history of marine activities around the peninsula of Bushehr during the Middle Ages of Iran.

Keywords

آبه کاره، بارتلمی، 1387، سفرنامة آبه‌کاره به ایران، ترجمة احمد بازماندگان خمیری، تهران، گلگشت.
ابن‌بطوطه، محمدبن‌عبدالله، 1376، سفرنامه، چاپ ششم، تهران، آگه.
ابن بلخی، 1385، فارسنامه، تصحیح و تحشیه گای لیسترانج و رینولد آلن نیکلسون، تهران، اساطیر.
ابن حوقل، محمدبن‌علی، 1345، صورةالأرض، ترجمة جعفر شعار، تهران، بنیاد فرهنگ ایران.
اصطخری، ابواسحاق ابراهیم، 1373، ممالک و مسالک، ترجمة محمد بن اسعد بن عبدالله تستری، به کوشش ایرج افشار، تهران، بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار یزدی.
پرگاری، صالح، حسین مفتخری، اکبر صبوری، 1393، جایگاه و کارکرد منصب داروغه در دورة تیموریان، فصلنامة تاریخ اسلام و ایران، سال بیست و چهارم، شمارۀ 114، زمستان، صص 41-78.
پلی، لوئیس، 1380، سفرنامة جنوب ایران، در: جنوب ایران به روایت سفرنامه نویسان، ترجمة حسن زنگنه، شیراز، نوید، 171-105.
توفیقیان، حسین، 1393، بنادر تاریخی خلیج‌فارس در دوران ساسانی و صدر اسلام با تکیه بر مطالعات باستان‌شناسی و باستان‌شناسی زیر آب، تهران، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری.
حموی، یاقوت بن عبدالله، 1347، برگزیدة مشترک، ترجمة محمد پروین گنابادی، تهران، ابن سینا.
ــــــــــــــــــــــــ، 1399 ﻫ.ق /1979 م، معجم البلدان، الجزء الثانی و الجزء الثالث، بیروت، داراحیاء التراث العربی.
خیراندیش، عبدالرسول، 1387، شورش سلجوقشاه سلغری علیه مغولان و اندیشه او برای عبور از دریای پارس، مجلة پژوهشهای تاریخی ایران و اسلام، شمارة سوم، پاییز و زمستان، صص 93-104.
رای، گرمون استفان، 1378، چالش برای قدرت و ثروت در جنوب ایران از 1750 تا 1850 میلادی، ترجمة حسن زنگنه، قم، همسایه.
رسولی، علی، 1395، در شیبِ کوه و ساحل دریا: خاستگاه و تغییرات مفهومی اصطلاح سیف در جغرافیای تاریخی خلیج‌فارس. فصلنامه پژوهش‌های تاریخی، شمارۀ 29، بهار، صص 73-88.
سعادت، محمد‌حسین، 1390، تاریخ بوشهر، تصحیح و تحقیق عبدالرسول خیراندیش و عمادالدین شیخ‌الحکمایی، تهران، میراث مکتوب و نشر کازرونیه.
سعدی، مصلح بن عبدالله، 1362، کلیات سعدی، به اهتمام محمد‌علی فروغی، چاپ سوم، تهران، امیرکبیر.
شبانکاره‌ای، محمد بن علی بن محمد، 1363، مجمع الانساب، تصحیح میر هاشم محدث، تهران، امیرکبیر.
شوارتس، پاول، 1382، جغرافیای تاریخی فارس، ترجمۀ کیکاوس جهانداری، چاپ دوم، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
عمری مرشدی، شمس‌الدین محمد، 1383، معدن‌الدّرر: سیرت‌نامة حاجی ناصرالدین عمر مرشدی، پژوهش دکتر عارف نوشاهی و دکتر معین نظامی، تهران، نشر کازرونیه.
فسایی، حاج میرزا حسن حسینی، 1382، فارسنامة ناصری، تصحیح منصور رستگار فسایی، چاپ سوم، تهران: امیرکبیر.
کاشانی، ابوالقاسم عبدالله بن محمد، 1384، تاریخ اولجایتو، تصحیح مهین همبلی، چاپ دوم، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
کاکس، سر پرسی، 1377، گزارش‌های سالانة سر پرسی کاکس سرکنسول انگلیس در بوشهر، ترجمة حسن زنگنه، بی‌جا، پروین، با همکاری مرکز مطالعات بوشهرشناسی.
کاوتس، رالف، 1392، شبکة کازرونی، در: چشم‌اندازهایی از جادة ابریشم دریایی از خلیج‌فارس تا دریای شرقی چین، ویراستار رالف کاوتس، ترجمة محمدباقر وثوقی و پریسا صیادی، تهران، پژوهشکدة تاریخ اسلام.
لسترنج، گای، 1377، جغرافیای تاریخی سرزمین‌های خلافت شرقی، ترجمة محمود عرفان، چاپ سوم، تهران، علمی و فرهنگی.
محمود بن عثمان، 1358، فردوس‌المرشدیه فی اسرارالصّمدیّه، به کوشش ایرج افشار، چاپ سوم، تهران، انجمن آثار ملّی.
مستوفی قزوینی، حمدالله، 1362، نزهة‌القلوب، تصحیح گای لیسترانج، تهران، دنیای کتاب.
نطنزی، معین‌الدین، 1383، منتخب التواریخ، به اهتمام پروین استخری، تهران، اساطیر.
وصاف الحضره، فضل‌الله بن عبدالله شیرازی، 1338، تجزیة الامصار و تزجیة الاعصار: تاریخ وصاف، به اهتمام محمدمهدی اصفهانی، تهران، ابن سینا.
ویتکم، دانلد، 1393، خلیج‌فارس در آغاز دورة اسلامی: مشارکت باستان‌شناسی با تاریخ منطقه‌ای، در: تاریخ خلیج‌فارس از قدیم‌ترین دوران تاکنون، ویراستار لارنس جی پاتر، ترجمة محمد آقاجری، تهران، ققنوس، صص 139-117.
Whitcomb, D. 1987, Bushire and the Angali Canal, Mesopotamia 22, 311-336.