Document Type : Research Paper

Author

Assistance Professor, Department of Archaeology, Faculty of Cultural Materials Conservation, Tabriz Islamic Art University, Iran.

Abstract

Dovecotes are among the most important native buildings of Iran and Turkey. Their importance in the rich culture of the two countries cannot be overemphasized. In Iran, Isfahan province has the most dovecotes, and they belong to the Safavid and Qajar periods, and in Turkey, Central Anatolia has the most and they belong to the Ottoman period. Iranian dovecotes were built only to produce fertilizers to enrich agricultural lands; however, in addition to fertilizer production, Turkish dovecotes were used for the production of meat and gunpowder, which were sold to European countries too—in Iran, for religious and cultural reasons, hunting doves was not common and their meat was not eaten. Turkey is one of the countries where a significant number of dovecotes have been built in different types. Since the construction of these dovecotes was almost simultaneous with the emergence Iranian dovecotes, a comparative study of them in terms of distribution pattern, function, antiquity, and architectural features seems necessary. Thus, the most important research question is what the similarities and differences between Iranian and Turkish dovecotes in the last few centuries are. In addition, the purpose of this study is to investigate the importance of these buildings in Iran and Turkey with regard to political, economic, and geographical relations in the two regions and determine their role in various aspects of economic, cultural, and social life. The results show that environmental conditions have played a significant role in the establishment, diversity of form, materials used, and the purpose of building dovecotes in the two countries. Turkish dovecotes are square, rectangular, or with a circular or oval base (two parts, below and above the ground) and are made of stone or brick in rocky cliffs and away from farms. But Iranian dovecotes are generally brick, larger than the Turkish ones, and are designed in the fields of the plains and along the rivers, in circular shapes and in some cases rectangular (Golpayegan, Khansar, Khomein and Miandoab).

Keywords

آزاد، میترا، 1389، «کبوترخانه استفستانج؛ شاهکار ترکیب خشت و چوب در معماری روستایی ایران»، نشریه میراث ملی، شمارۀ 4، صص 6ـ15.
اسدی­طوسی، ابونصر علی بن احمد بن منصور، 1356،لغت فرس، به کوشش محمد دبیر­سیاقی، تهران، طهوری.
اسکوراسیکه، فسطیوس، 1388، ورزنامه، تدوین حسن عاطفی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
انصاری، عاطفه، 1392، طرح مرمت کبوترخانه میرزا احمد و طراحی محوطۀ گردشگری، گَوَرت (اصفهان)، پایان­نامه منتشرنشده کارشناسی ارشد مرمت و احیای بناها و بافت­های تاریخی، دانشکدۀ حفاظت و مرمت دانشگاۀ هنر اصفهان.
بیرجندی، عبدالعلی، 1387، معرفت فلاحت (دوازده باب کشاورزی)، به تدوین ایرج افشار، تهران، مرکز پژوهشی میراث مکتوب.
بیزلی، الیزابت، 1345، کبوترخانه­های اصفهان، ترجمۀ مهندس کسائیان، اصفهان، آرشیو دفتر حفاظت آثار باستانی.
بیزلی، الیزابت، 1374، مجموعۀ مقالات هنرهای ایران، زیر نظر رونالد دبلیو فریه، ترجمۀ پرویز مرزبان، صص 109ـ 118، تهران، نشر و پژوهش فرزان.
تبریزی، محمدحسین،1336، برهان قاطع، به کوشش م. سعیدی­پور، جلد دوم، تهران، خرد نیما.
جابری انصاری، حاج میرزا حسن­خان، 1358، تاریخ اصفهان (بخش نخست)، به اهتمام جمشید مظاهری، اصفهان، بی­نا.
حوری­زاد، امیر،1393، گونه­شناسی کبوترخانه­های استان اصفهان از نظر فرم و مطالعه تأثیر آن بر پایداری سازه­ای، پایان­نامه کارشناسی ارشد معماری، دانشکدۀ معماری و شهرسازی دانشگاه هنر اصفهان.
حیدری باباکمال، یداله،1394، «کبوترخانه‌های گلپایگان و خوانسار: نگرشی بر اهمیت تاریخی و فرهنگی آنها در دورۀ قاجار»، مطالعات تاریخ فرهنگی، دورۀ7، شمارۀ 26، صص 61ـ92.
خاقانی شروانی، افضل­الدین بدیل­بن علی،1338، دیوان خاقانی شروانی، به تصحیح ضیاءالدین سجادی، تهران، زوار.
خانمحمدی، بهروز و صدرایی، علی،1392، «پژوهشی در کبوترخانه­های میاندوآب»، اثر، شمارۀ 63، صص 2ـ16.
دنیسری، شمس­الدین محمد بن امین­الدین ایوب،1350، نوادر التبادر لتحفه البهادر، به کوشش محمدتقی دانش­پژوه، تهران، بنیاد فرهنگ ایران.
رنجبر، پریسا، 1393، بررسی کبوترخانه­های چندقلو: مطالعه موردی شهرستان­های فلاورجان و مبارکه استان اصفهان، پایان­نامۀ منتشرنشده کارشناسی ارشد باستان­شناسی، دانشگاه شهرکرد.
ستارنژاد، سعید، عزیزی، شیما و همتی آرقون، توحید، 1396، «پژوهشی در کبوترخانه صخره­کند روستای تازه­کند قشلاق؛ شهرستان مراغه»، دوماهنامۀ پژوهش در هنر و علوم انسانی، سال دوم، شمارۀ ششم (پیاپی هشت)، صص 127ـ142.
سروری کاشانی، محمدقاسم بن حاجی محمد، 1341، مجمع­الفرس، به کوشش محمد دبیر سیاقی، جلد سوم، تهران، علمی.
ضرغامی، اسماعیل، اخوت، هانیه، عظمتی، حمیدرضا، 1391، «گونه­شناسی کالبدی و سازه­ای بناهای عام­المنفعه روستایی در اصفهان و آناتولی مرکزی (نمونه مورد بررسی بنای کبوترخانه­ها)»، مجله مسکن و محیط روستا، شمارۀ 137، صص 37ـ52.
فرهادی، مرتضی، 1372، کبوترخانه­های ایران؛ اعجاز معماری و خلاقیت در کار کشاورزی، ایران زمین، سال دوم، شمارۀ 3 و 4، معاونت امور سیاحتی و زیارتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
فرهادی، مرتضی، 1369، نامه کمره، جلد دوم (چند برش در فرهنگ کشاورزی و دامداری شهرستان کمره)،تهران، امیرکبیر.
فرهادی، مرتضی، 1372، «کبوترخانه­های اصفهان در منابع خارجی»، مجلۀ باستان­شناسی و تاریخ، سال هشتم، شمارۀ 15، صص 38 ـ 47.
قزوینی، زکریا بن محمد بن محمود المکمونی، 1361، عجایب­المخلوقات، چاپ دوم، تدوین نصراله صبوحی، تهران، کتابخانه مرکزی.
کاخکی، سعید هادی­زاده،1381، تعامل با طبیعت (طراحی باغ کبوترخانه در پارک جمشیدیه تهران)، پایان­نامه منتشرنشده کارشناسی ارشد معماری، تهران، دانشگاه تهران، گروه معماری دانشکدۀ هنرهای زیبا.
گوهربین، صادق، 1337، فرهنگ لغات و تعبیرات مثنوی معنوی جلال­الدین محمد بن حسین بلخی، تهران، دانشگاه تهران.
محمودیان، محمد و چیت­ساز، علی، 1379، برج­های کبوتر اصفهان، اصفهان، نشر گل‌ها.
مولانا، جلال­الدین محمد بلخی، 1381،کلیات شمـس تـبریزی (مطابق نـسخه تصحیح‌شده استاد بدیع­الزمان فروزانفر)، تهران، مهتاب.
میرمحمدی، حمیدرضا،1380، سیری در تاریخ و جغرافیای گلپایگان، قم، کنگره بزرگداشت علمای گلپایگان.
نخجوانی، شمس­الدین محمد بن هندوشاه، 1355، صحاح­الفرس (فرهنگ لغات فارسی از قرن هشتم هـ. ق)، به کوشش عبدالعلی طاعتی، تهران، بنگاۀ ترجمه و نشر کتاب.
نرشخی، ابوبکر محمد بن­ جعفر،1351، تاریخ بخارا،ترجمۀ ابونصر احمد بن نصر قبادی، به تصحیح محمد­علی مدرس زنوزی، محمد بنزُفَر­بن عمر، تهران، بنیاد فرهنگ ایران.
نفیسی، علی­اکبر، (ناظم‌الاطبا)،1343، فرهنگ نفیسی، ج چهارم، تهران، خیام.
هروی، قاسم بن یوسف ابونصر،1346، ارشاد­الزراعه، به اهتمام محمد مشیری، تهران، دانشگاه تهران.
همدانی، رشیدالدین فضل­اله،1368، آثار و احیاء، تدوین منوچهر ستوده و ایرج افشار، تهران، انتشارات مؤسسه مطالعات اسلامی.
همدانی، رشید­الدین فضل­اله، 1368، جامع­التواریخ (تاریخ مبارک غازانی)، به سعی و اهتمام کارل یان، اصفهان، پرسش.
همدانی، محمد بن محمود بن احمد،1375، عجایب­المخلوقات و غرایب­الموجودات، به کوشش منوچهر ستوده، تهران، نشر مرکز.
Akay, F., 2004, “Bird Houses”, Skylife, No.4, pp. 108-114.
Altintas, M.E., 2001, “Kayseri ve Civarmda Bulunan Ku Evleri, V.Ortac; ag ve Turk Donemi Kazi ve Arestirmslen Sempozyumu Bildiriler”, Hacettepe Oniversitesi, Sanat Tarihi Bolumu, 4, Pp. 337-351.
Amirkhani, A., 2010,“Ancient Pigeon Houses: Remarkable Example of the Asian Culture Crystallized in the Architecture of Iran and Central Anatolia”, Asian Culture and History, Vol. 2, No. 2, pp. 45-57.
Ansari, A., & Bani, D. H., 2014, Dovecots: tourist attraction of Isfahan villages. Scientific Journal of Pure and Applied Sciences, 3(7) 654-668.
Barista, H. Ö., 2000, Osmanli Imparatorlugu Dönemi Istanbul’dan Kus Evleri, Kültür Bakanligi Yayinlari, Ankara.
Beazley, E., 1966, “The Pigeon Towers of Isfahan”, Iran, Journal of the British Institue of Persian Studies, the British Academy, Burlington Gardens, London, Vol.IV. pp. 105-109.
ـــــــــــــــــــــــ, 1977. Some vernacular buildings of the Iranian plateau. Iran, 15(1), 89-102.
Beysanoglu, S., 1982, ‘Watermelon and pigeon in the folklore of Diyarbakır’, Ziya Gokalp Journal, 5, pp.17–37.
Buyukmihci, G. 2006. 19. Yüzyıl Anadolu’sunda Günümüze Yansıyan Özgün Bir Tarımsal Ticaret Yapısı: Güvercinlikler. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi1(21), 97-119.
Cook, O.A., 1920, A Book of Dovecote, By: T.N. Foulis in London, Edinburgh and Boston.
Çoragan Karakaya, N., 2014. Kayserinin Gesi Beldesi Kucuk Burunguz (Subasi) Koyu Ile Agirnas Vadisindeki Bizans Donemine Ait Sivil-Ziari Kaya Yapilari. Electronic Turkish Studies9(10).Pp. 335 -358.
Dewan, M.l, 1955. Towers and Pigeon in Iran, World Crops, March 1955.
Husselman, Elinor M., 1984, “The Dovecotes of Karanis”, Transactions and Proceedings of the American Philological Association, Vol. 84. pp. 81-91.
Imamoglu, V. 2001. Kayseri Bag Evleri (Vineyard Houses of Kayseri), Is Bankasi Yayinlari, Ankara.
İmamoğlu, V., Korumaz, M., & İmamoğlu, Ç. 2005. A fantasy in Central Anatolian architectural heritage: Dove cotes and towers in Kayseri. METU JFA2(22), 79-90.
İnceköse, Ü., 2019. Dovecotes in Kayabağ village: an assessment of landscape and architectural characteristics. Journal of Architectural Conservation, 1-21.
Iscen, Y., 2008, Cappadocia Pigeon Cotes, Website: Turkish Tumblers, Turkey, Available at http://www.Turkishtumblers.com/Capadociacotes.htm, Access Date decemer 2013.
Kakish, R., 2012, Evidence for dove breeding in the Iron Age: A newly discovered dovecote at Ain al-Baida/Amman. Jordan Journal for History and Archaeology165(738), 1-38.
Korumaz, M., 2002, Korunmasi Gereken Bir Yapi Dokusu, Kayseri Giivercinlikleri, 6. Ortac; Ag ve Turk Donemi Kazi Sonucleri ve Sanat Tehrihi Arestirmeleri Bilgi Soleni, Erciyes Oniversitesi, Kayseri.
Önge, Y., 1977, Mimar Gözü ile Kus Evleri, Kültür Sanat Dergisi, 1; 86-91
Tekin, Ç. & Oğuz, C. Z., 2013, Traces of birdhouse tradition in Anatolia. International Journal of Architectural and Environmental Engineering7(4), 322-328.
Tibet, E. E., 2018, The sentient ecology of Cappadocia: dovecote paintings, pigeons, vineyards, cave dwellers and fairy chimneys. Biodiversity19(3-4), 225-236.
Türkmen K., 2000, Kayseri’ye özgü bir yapı türü güvercinlik. Sanatsal Mozaik, 4,102-105.
Spandl, k., 1998, “Exploring the Round Houses of Doves”, British Archeology Magazine Logo, No. 35. Pp.1-8.