Document Type : Research Paper

Authors

Assistant Professor of History, Payam Noor University

Abstract

Zanjan, formerly known as Khamseh, has been known as the main settlement of the Afshar tribe since the middle Ages in Iran. From the Safavid era onwards, especially since the Qajar era, Afshar tribesmen played an important role in the socio-political events of Iran. The emergence of ruling families and influential political-military figures among Afshar tribes of Khamseh indicates the high level of their influence on the power structure of Iran. How the Afshars of Khamseh, as one of the most influential local powers in terms of relations with the central government, interacted with the Qajar dynasty is an issue that we intend to address in this article. The geographical and strategic conditions of Khamseh, the local and deep-rooted influence of the Afshars of Khamseh, along with some other influential factors such as economic and military capabilities of this land, played an important role in shaping political relations between Afshars and the central government of Iran. In this study, while examining the historical roots of the Afshars’ influence in Khamseh, we try to explain the relationship between this local family and the central government and its effects on the political developments of the Qajar era.

Keywords

آذری شهرضایی، رضا، 1378، در تکاپوی تاج‌وتخت (اسناد ابوالفتح میرزا سالار الدوله)، تهران، سازمان اسناد ملی.
ابن اثیر،1370،  الکامل فی التاریخ. ج 11، ترجمۀ حمیدرضا آژیر، تهران، اساطیر.
ابوالغازی‌، بهادرخان‌،1287 ق/1871، شجرة ترک‌، به‌ کوشش‌ دمزن، سن پترزبورگ.
احتشام السلطنه، محمودخان،1367، خاطرات احتشام السلطنه، به کوشش سید محمد موسوی، تهران، زوار.
اصیلی، سوسن،1381، «ده فرمان از عصر فتحعلیشاه»، نشریه تخصصی گروۀ تاریخ دانشگاه تهران، دورۀ 3، ش 1، صص 91-110.
اعتضادالسلطنه، علیقلی میرزا،1370، اکسیرالتواریخ، به اهتمام جمشید کیان فر، تهران، ویسمن.
ایلچی شیرازی، میرزا ابوالحسن­خان،1357، سفرنامه به قلم میرزا محمدهادی علوی شیرازی، به کوشش محمد گلبن، تهران، مرکز اسناد فرهنگی آسیا.
باستانى‌پاریزی‌، محمدابراهیم‌،1366، «افشارها در تاریخ‌ و سیاست‌ کرمان‌، ناموارة دکتر محمود افشار، به‌ کوشش‌ ایرج‌ افشار و کریم‌ اصفهانیان، تهران، بنیاد موقوفات افشار.
بامداد، مهدی،1387، شرح حال رجال ایران در قرن ۱۲، ۱۳ و ۱۴. ۶ ج، تهران، زوار.
بیات، مسعود،1386، انقلاب اسلامی در زنجان، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
حسینعلی، حسن،1388، گذری بر تاریخ زنجان، زنجان، دانش زنجان.
خاطرات و اسناد صادق مستشارالدوله،1362، به کوشش ایرج افشار، تهران، فردوسی.
خالقی مقدم، محمد،1380، استان زنجان سرزمین اقوام افشار، زنجان، دانشگاه زنجان.
ــــــــــــــــــــ، 1388، «مردم‌شناسی افشارهای ایرلوی زنجان»، ماهنامه فرهنگی اجتماعی بایرام، شمارۀ 18، سال سوم، ص 3.
رستم الحکما، 1348، رستم التواریخ، تصحیح محمد مشیری، تهران، بینا.
رشیدالدین‌ فضل‌الله، 1338، جامع‌ التواریخ‌. به‌ کوشش‌ بهمن‌ کریمى‌، تهران، اقبال.
ژوبر، امیلی پروپ آمده، 1347، مسافرت در ایران و ارمنستان، ترجمۀ علی‌قلی اعتمادمقدم، تهران، بنیاد نشر فرهنگ ایران.
سلطانی، رامین، 1389، جستارهایی در تاریخ زنجان، زنجان، نیکان کتاب.
سلطان، هاشم میرزا، 1378، زبور آل داوود، تصحیحات و تعلیقات عبدالحسین نوایی، تهران، میراث مکتوب.
کاشغری، محمود،1333، دیوان لغات الترک، استانبول، مطبعه عامره.
گلستانه، ابوالحسن بن محمدامین،2536، مجمل­التواریخ. به اهتمام مدرس رضوی، تهران، دانشگاه تهران.
عاقلی، باقر،1384، خاندان‌های حکومتگر ایران، تهران، نامک.
فیلد، هنری‌،1343، مردم‌شناسى‌ ایران‌، ترجمة عبدالله‌ فریار، تهران، فرانکلین.
قزوینی، یحیی عبدالطلیف،1363، لب التواریخ، تهران، بنیاد و گویا.
لسترنج، گی،1377، جغرافیای تاریخی سرزمین‌های خلافت شرقی، ترجمۀ محمود عرفان، تهران، علمی فرهنگی.
مجتهدی، مهدی، 1379، رجال آذربایجان در عصر مشروطیت، به کوشش غلامرضا طباطبایی مجد، تهران، زرین.
مستوفی، ابوالحسن، 1369، گلشن‌ مراد، به‌ کوشش‌ غلامرضا طباطبایى‌ مجد، تهران، زرین.
مستوفی، عبدالله،1393، شرح زندگانی من، تهران، زوار.
مروی، محمدکاظم،1363، عالم‌آرای‌ نادری، به‌ کوشش‌ محمدامین‌ ریاحى، تهران،  زوار.
وزیری‌ کرمانى‌، احمدعلى‌،1366، تاریخ‌ کرمان، به‌ کوشش‌ محمدابراهیم‌ باستانی‌پاریزی، تهران، علم.
نامی اصفهانی،1363، تاریخ گیتی­گشا در تاریخ زندیه، تصحیح سعید نفیسی، تهران، اقبال.
نیرومند، کریم، 1389، مشاهیر شهرستان تاریخی خدابنده، زنجان، محقق.
هدایت، رضاقلی‌خان،1380، روضة‌الصفای ناصری، ج9، تهران، اساطیر.
Atsız, B. G., 2912, "Avşar kelimesinin Kökeni Hakkında".Avşar Kültür Cografyasi ve Halk Kültürü. Yaşar kalafat, Adnan Menderes Kaya, Mustafa Aksoy. Ankara.
Menderes, K. A., 2012, "Tarihi Gelisim İçinde Avşarlar". Avşar kültür Cografyasi ve Halk Kültürü. Yaşar kalafat, Adnan Menderes kaya, Mustafa Aksoy, Ankara.