حسن زندیه؛ بهاره پارسا آرا
چکیده
از جمله منابع دست اول و مهم در مطالعات تاریخی اسنادند که بازگوکنندۀ حیات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی عصر و زمانه خودند. این منبع مهم برای مردم عادی، از لحاظ اطلاعات مندرج در آنها، و برای استفاده محققین، در فعالیتهای تحقیقاتی، دارای ارزش و اهمّیت است. با شکلگیری اجتماعات بشری، انسانهای اولیه در جستجوی هویت خود و متمایز ساختن خویش ...
بیشتر
از جمله منابع دست اول و مهم در مطالعات تاریخی اسنادند که بازگوکنندۀ حیات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی عصر و زمانه خودند. این منبع مهم برای مردم عادی، از لحاظ اطلاعات مندرج در آنها، و برای استفاده محققین، در فعالیتهای تحقیقاتی، دارای ارزش و اهمّیت است. با شکلگیری اجتماعات بشری، انسانهای اولیه در جستجوی هویت خود و متمایز ساختن خویش بودند. با گذر زمان و افزایش جمعیت جوامع گوناگون، شناسایی هویتی افراد بیشتر مورد توجه قرار گرفته و روشهای مختلفی برای شناسایی به کار گرفته شده که مهمترین آنها صدور اسناد هویتی برای افراد جامعه بوده است. طرح هویتسازی و به دنبال آن طرح اسناد هویتی محصول و نتیجۀ پیدایش نیمۀ دوم دولت پهلوی اول بوده است. عقدنامههای ازدواج (نکاحنامه) از نمونۀ اسناد هویتی هستند که به دلیل اطلاعات مندرج در آنها، بالاخص مباحث هویتی آن، از لحاظ تاریخی و حقوقی حائز اهمیتاند. در نیمۀ دوم دولت رضاشاه، به دنبال این طرح هویتسازی، مسئولین دفاتر ازدواج برای ثبت هر سند موظف به احراز هویت زوجین بودند و بدین ترتیب روند تاریخی تداوم و تحول سند ازدواج در تثبیت هویت ایرانی مورد توجه قرار گرفت
عبدالرضا کلمرزی؛ محمدباقر وثوقی
چکیده
مقدسی در احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم تعاریف جدیدی از «مصر»، «قصبه» «مدینه» و «قریه» آورده و با توجه به نقش و کارکرد آنها در قبال یکدیگر، حیات هر واحد را در پیوند با واحد دیگر دانسته است. وی برای تشریح پیوند آنها به یکدیگر از رابطة موجود بین شاهان، حاجبان، ا‌سواران و پیاده‌نظام‌ها کمک گرفته است و در قالب ...
بیشتر
مقدسی در احسن التقاسیم فی معرفة الاقالیم تعاریف جدیدی از «مصر»، «قصبه» «مدینه» و «قریه» آورده و با توجه به نقش و کارکرد آنها در قبال یکدیگر، حیات هر واحد را در پیوند با واحد دیگر دانسته است. وی برای تشریح پیوند آنها به یکدیگر از رابطة موجود بین شاهان، حاجبان، ا‌سواران و پیاده‌نظام‌ها کمک گرفته است و در قالب این تشبیه، رابطهای معنادار و منطقی از یک سو بین واحدهای مختلف جغرافیایی با یکدیگر و از سوی دیگر بین فراز و فرود این واحدها با قدرت سیاسی برقرار کرده است. در این مقاله ابتدا دیدگاه مقدسی دربارة واحدهای «مصر»، «قصبه»، «مدینه» و «قریه» توضیح داده شده و آنگاه سعی شده توسعه و تحول دارالملک بردسیر (شهر کرمانی فعلی) در دورة قراختائیان و نقشی که ارکان قدرت سیاسی در این توسعه و تحول ایفا کردهاند تشریح شود. این بررسی نشان میدهد توسعۀ بردسیر در دورۀ قراختائیان از یک الگوی معنادار پیروی میکرده است. شناخت این الگوی بومی میتواند محققان را در تحلیل دیگر شهرهای مرکزی ایران یا سرزمینهای اسلامی یاری نماید.
محمد باقر وثوقی؛ محمد حسین سلیمانی
چکیده
یکی از مهمترین دگرگونی‌های به وجود آمده در دورۀ مغولان به وجود آمدن اصطلاحات و عبارات جدید اداری و دیوانی بود، که نتیجه ادغام تجربیات اداری مغولان، ایرانیان، چینیان و ترکان در این دوره است. اگرچه دربارۀ اصطلاحات دیوانی دورۀ مغول تحقیقات و تتبّعات قابل توجهی به عمل آمده است، امّا با توجه به عدم شناسایی کامل منابع و مراجع تاریخی و ...
بیشتر
یکی از مهمترین دگرگونی‌های به وجود آمده در دورۀ مغولان به وجود آمدن اصطلاحات و عبارات جدید اداری و دیوانی بود، که نتیجه ادغام تجربیات اداری مغولان، ایرانیان، چینیان و ترکان در این دوره است. اگرچه دربارۀ اصطلاحات دیوانی دورۀ مغول تحقیقات و تتبّعات قابل توجهی به عمل آمده است، امّا با توجه به عدم شناسایی کامل منابع و مراجع تاریخی و ادبی این دوره، این پژوهشها نتایج بایستهای را در بر نداشته و لازم است، که محدودۀ تحقیقات را به دیگر متون گسترش داده و با بررسی بیشتر، زوایای ناشناختۀ این دگرگونیها به خوبی شناسانده شود. در این راستا و در این مقاله با بهره‌گیری از بخشهایی از نسخۀ خطی «المرشد فی الحساب»، که از متون تخصصی تاریخ علم دورۀ مغول به شمار میرود، در دو بخش به شناسایی اصطلاحات دیوانی دورۀ مغولان و واژههای مرتبط با آن پرداخته می‌شود. در بخش نخست نسخه خطی« المرشد فی الحساب»، معرفی و در بخش دوّم آن، بخشی از این نسخه که مربوط به اصطلاحات دیوانی است، بازخوانی و شناسایی می‌شود.
خداکرم مظاهری؛ محسن زینی‌وند؛ بهرام کریمی
چکیده
بررسی متون تاریخی و دادههای باستانشناسی حاکی از آن است که ولایت مهرجانقذق یکی از مناطق مهم ایران بوده که در محدودۀ شهرستان درهشهر، به‌ویژه درۀ سیمره، شکل گرفته و تاریخ حیات آن به دورۀ اشکانی بر‌می‌گردد. دادههای باستانشناسی در تأیید متون تاریخی، هم توالی استقرار از دورۀ اشکانی تا قرن 4 هجری در درۀ سیمره را نشان میدهد ...
بیشتر
بررسی متون تاریخی و دادههای باستانشناسی حاکی از آن است که ولایت مهرجانقذق یکی از مناطق مهم ایران بوده که در محدودۀ شهرستان درهشهر، به‌ویژه درۀ سیمره، شکل گرفته و تاریخ حیات آن به دورۀ اشکانی بر‌می‌گردد. دادههای باستانشناسی در تأیید متون تاریخی، هم توالی استقرار از دورۀ اشکانی تا قرن 4 هجری در درۀ سیمره را نشان میدهد و هم بیانگر آن هستند که این منطقه طی قرون 3 و 4 هجری بیش از سایر دورهها رونق داشته است. نمونههای سفالی کشفشده در جریان مطالعات باستانشناسی از نظر گاهنگاری از قرن 4 هجری جلوتر نمیرود. لذا میتوان گفت که ولایت مهرجانقذق در همین قرن 4 هجری متروکه شده است. این زمان با گزارشهای تاریخی همخوانی دارد که به رخداد زلزله، شیوع وبا و وقوع سیل در این قرن اشاره میکنند. از سوی دیگر، متون تاریخی، دادههای باستانشناسی و موقعیت و وسعت شهر تاریخی درهشهر حاکی از این است که این محوطۀ باستانی همان شهر سیمره، مرکز ولایت مهرجانقذق، است.
حسن کریمیان؛ حسین صدیقیان
چکیده
خوانسار یکی از شهرهای معتبر ناحیۀ اصفهان در روزگار حاکمیّت قاجار بوده است. از این شهر در متون تاریخی بهکرّات یاد شده و شهر بهکرات مورد بازدید سفرنامهنویسان اروپائی قرار گرفته است. حضور بزرگان فرهنگ و هنر و تولیدات مصنوعات متنوّع تجاری را میتوان از اصلیترین عواملی دانست که موجب شهرت این شهر در دورۀ قاجار می‌شده است. ...
بیشتر
خوانسار یکی از شهرهای معتبر ناحیۀ اصفهان در روزگار حاکمیّت قاجار بوده است. از این شهر در متون تاریخی بهکرّات یاد شده و شهر بهکرات مورد بازدید سفرنامهنویسان اروپائی قرار گرفته است. حضور بزرگان فرهنگ و هنر و تولیدات مصنوعات متنوّع تجاری را میتوان از اصلیترین عواملی دانست که موجب شهرت این شهر در دورۀ قاجار می‌شده است. اگرچه امروزه شواهد اندکی از آثار و ابنیۀ تجاری، مثل بازار و کاروانسرای عصر قاجار این شهر، برجای مانده و تنها نشان آنها را در اسناد تاریخی یا اذهان ساکنان آن میتوان جستجو نمود، امّا بررسی علل رشد و افول آن میتواند در تصمیمگیری برای رونق مجدد شهر مفید باشد. از آنجا که تاکنون پژوهش مستقلی در این باره نشده است، در مقالۀ حاضر تلاش گردیده تا نتایج مطالعات میدانی و اسنادی نگارندگان دربارۀ اوضاع اجتماعی و اقتصادی شهر در طول دورۀ قاجاریه عرضه شود.
نورالدین نعمتی؛ مظهر ادوای
چکیده
افغانستان کشوری محصور در خشکی است، که برای تأمین کالاهای ضروری نیاز به ترانزیت کالا از کشورهای مجاور داشته است. در این میان، کشور ایران به دلیل نزدیکی و دسترسی به آبهای آزاد، اقتصادیترین مسیر برای تأمین نیازهای افغانستان بوده است؛ اما این کشور به علت گرایش به غرب، ابتدا رویکرد اقتصادی به این موضوع نشان نداد؛ چرا که سیاست خارجی ...
بیشتر
افغانستان کشوری محصور در خشکی است، که برای تأمین کالاهای ضروری نیاز به ترانزیت کالا از کشورهای مجاور داشته است. در این میان، کشور ایران به دلیل نزدیکی و دسترسی به آبهای آزاد، اقتصادیترین مسیر برای تأمین نیازهای افغانستان بوده است؛ اما این کشور به علت گرایش به غرب، ابتدا رویکرد اقتصادی به این موضوع نشان نداد؛ چرا که سیاست خارجی همسانی با ایران نداشت. در دورۀ پهلوی دوّم 1941- 1978 م/ 1320- 1357 ش، روابط بین کشورهای منطقه، تحت تأثیر فضای جنگ سرد بود؛ اما با پایان یافتن جنگ دوّم جهانی و شکلگیری مسألۀ پشتونستان و همچنین دوری راههای روسیه و هزینه بالای آنها، بهترین گزینه برای ترانزیت کالاهای افغانستان، راههای ترانزیتی ایران بود. این پژوهش بیشتر با تکیه بر اسناد این دوره، سعی در روشن کردن این مساله دارد که چگونه بهبود وضعیت راههای ترانزیتی دو کشور، به گسترش روابط اقتصادی بین آنها انجامید و موافقتنامههایی در همین زمینه منعقد شد.
وحید عیدگاه طرقبه ای
چکیده
از میان آثار سنایی، مثنویِ حدیقةالحقیقه و شریعةالطّریقه اهمیت دارد و از دیر باز مورد توجّه سخنوران سدههای گوناگون قرار گرفته است. در این مثنوی انبوهی از آگاهیهای اجتماعی و فرهنگی و مذهبی با زبانی هنری و دارای گسترة واژگانیِ بسیار بیان شده و این در نتیجه متنی را فراهم آورده است که دریافتنش گاه به آسانی و برای همه کس ...
بیشتر
از میان آثار سنایی، مثنویِ حدیقةالحقیقه و شریعةالطّریقه اهمیت دارد و از دیر باز مورد توجّه سخنوران سدههای گوناگون قرار گرفته است. در این مثنوی انبوهی از آگاهیهای اجتماعی و فرهنگی و مذهبی با زبانی هنری و دارای گسترة واژگانیِ بسیار بیان شده و این در نتیجه متنی را فراهم آورده است که دریافتنش گاه به آسانی و برای همه کس ممکن نیست. با این همه، شماری از دشواریهای این کتاب مربوط به پیچیدگیِ سخن سنایی نیست و از تحریف متن به دستِ کاتبان و ناتوانیِ مصحّحان در تشخیصِ دستخوردگیها سرچشمه گرفته است. یافتنِ برخی از این موارد و اصلاحِ آنها هدف این مقاله است.
سمیه السادات طباطبایی؛ علیرضا حسینی
چکیده
ابوهلال عسکری از ادیبان ایرانیالاصل ولی عربینویسی است که در سدۀ چهارم هجری در خوزستان زاده شد. او نیز، همانند دیگر ایرانیان همعصرش، زبان عربی را برای نگارش آثار خود برگزید و تألیفاتی مانند کتاب الاوائل را به آن زبان نوشت. الاوائل کتابی است تاریخی و ادبی که ابوهلال آن را در بیان نخستین رویدادهای منسوب به اقوام و افراد مختلف ...
بیشتر
ابوهلال عسکری از ادیبان ایرانیالاصل ولی عربینویسی است که در سدۀ چهارم هجری در خوزستان زاده شد. او نیز، همانند دیگر ایرانیان همعصرش، زبان عربی را برای نگارش آثار خود برگزید و تألیفاتی مانند کتاب الاوائل را به آن زبان نوشت. الاوائل کتابی است تاریخی و ادبی که ابوهلال آن را در بیان نخستین رویدادهای منسوب به اقوام و افراد مختلف نگاشته است. وی در باب نهم، که به «عجم» اختصاص دارد، گزارشهایی را دربارۀ ایرانیان و آیینهای آنان در دوران پیش از اسلام، به‌ویژه عصر ساسانی، بازگو میکند که بسیار درخور توجه است. ایرانی بودن او و پیشینۀ آشناییش با زبان فارسی سبب گشته که ملاحظاتی شایان بررسی دربارۀ معنا و ریشۀ کلماتی چون مهمان و مهرگان بیان کند. همین امر، در کنار پارهای از گزارشهای کتاب که شاید در دیگر آثار تاریخی و ادبیِ عربی و فارسی بیمانند باشد، بدان اهمیتی دوچندان بخشیده است. اما بر اساس بررسیهای نویسندگان، تاکنون از این اثر و اطلاعات آن در پژوهشهای ایرانشناسی بهره گرفته نشده، چراکه ناآشناییِ پژوهشگران با کتاب مذکور به گمنام ماندنش انجامیده است. از این رو، در این مقاله کوشش شده که بعد از معرفی اجمالی ابوهلال عسکری، آن دسته از گزارشهای وی در کتاب الأوائل که با ایران و ایرانی پیوند دارد، افزون بر ترجمه، بررسی و شرح شود.
فرزانه گشتاسب
چکیده
به مدد برخی فرهنگ‌نامه‌ها از فردی به نام ساسان پنجم اطلاع داریم که کتابی به نام دساتیر را، که وحی خداوند بر پیامبری به نام مه‌آباد بوده است، از «زبان آسمانی» که کسی قادر به فهم آن نبوده به زبان فارسی ترجمه و تفسیر کرده است. تنها شواهدی که ما را به ساسان پنجم می‌رساند شاهنامه و برخی نوشته‌های تاریخی‌اند و تا جایی‌که ما می‌دانیم ...
بیشتر
به مدد برخی فرهنگ‌نامه‌ها از فردی به نام ساسان پنجم اطلاع داریم که کتابی به نام دساتیر را، که وحی خداوند بر پیامبری به نام مه‌آباد بوده است، از «زبان آسمانی» که کسی قادر به فهم آن نبوده به زبان فارسی ترجمه و تفسیر کرده است. تنها شواهدی که ما را به ساسان پنجم می‌رساند شاهنامه و برخی نوشته‌های تاریخی‌اند و تا جایی‌که ما می‌دانیم از کتابی به نام دساتیر و پیامبری به نام مه‌آباد و ساسان پنجم در نوشته‌های پیش از قرن دهم هجری هیچ نامی نیامده است. بعد از دورهای که نام ساسان پنجم به مدد کتاب دساتیر و نوشته‌های مکتب آذرکیوان (940- 1028 ه. ق.) مطرح شد، در فرهنگها و متونی که در شبهقاره نوشته شد، نام ساسان پنجم به عنوان مترجم دساتیر به میان آمد. پردهای از این تصویر را نیر مسعود، نویسنده و پژوهشگر هندی، در نوشتهای به نام «ساسان پنجم» شرح داده است. در این مقاله، نخست به ساسان پنجم به عنوان مفسر دساتیر پرداخته می‌شود و بعد از آن پیشینۀ تاریخی وی در ادبیات و متون تاریخی پیش از قرن دهم هجری جستجو می‌شود و سپس بازتاب شخصیت این فرد به عنوان مترجم و مفسر دساتیر در ادبیات چهار قرن اخیر بررسی می‌شود.
یعقوب محمدی‌فر؛ یداله حیدری باباکمال؛ مریم دولتی
چکیده
مهرها میتوانند به شناسایی جنبههای تاریکی از یک دورۀ فرهنگی کمک کنند.مهرها و گِلمهرهای اشکانی علاوه بر نقش مهمی که در رابطه با تجارت جامعه داشتهاند، برای شناسایی هنر و فرهنگ این دوره نیز مهم میباشند. صرفاً در معدودی از محوطههای این دوران که گزارش آنها منتشر شده یا بر اساس آثار اندک آنها در مجموعهها و موزهها، معرفی ...
بیشتر
مهرها میتوانند به شناسایی جنبههای تاریکی از یک دورۀ فرهنگی کمک کنند.مهرها و گِلمهرهای اشکانی علاوه بر نقش مهمی که در رابطه با تجارت جامعه داشتهاند، برای شناسایی هنر و فرهنگ این دوره نیز مهم میباشند. صرفاً در معدودی از محوطههای این دوران که گزارش آنها منتشر شده یا بر اساس آثار اندک آنها در مجموعهها و موزهها، معرفی مختصری از مهرهای این دوره به عمل آمده است. بنابراین هدف از پژوهش حاضرمعرفی مهرها و گِلمهرهای اشکانی، نقوش حکشده بر آنها، و پی بردن به نقش کارکردی آنهاست. اغلب تفکیک مهرها و اثر مهرهای دورههای سلوکی و اشکانی از هم مشکل میباشد. طرح مهرهای اشکانی از سنت هخامنشی، یونان، سبک حیوانات آسیای مرکزی و سبکهای محلی ملهم است. موتیفهای رایج مهرها، نیمتنۀ انسان، موجودات افسانهای بالدار، انسان تمامقد، انسان سوارکار و گوزن است که مرتبط با نظام اداری و تجارت و حملونقل کالا و امور مذهبیاند.
احمد گلی؛ بهروز ایمانی
چکیده
یکی از خاندان‌های محتشم آذربایجان در دورۀ مغولی و ایلخانی «جماعت ملکان» تبریز است. افراد این خاندان در تبریز و نواحی آن حاکمیّت داشتند و در نزد خانان مغول، از جمله هولاکوخان (حک 651 – 663)، مقرّب و معزّز بودند. چندی از شخصیتهای آن، همچون ملک محمود، امیرمجدالدین محمّد و ابوالمجد تبریزی، شاعر و عالم بودند و اشعار و آثاری ...
بیشتر
یکی از خاندان‌های محتشم آذربایجان در دورۀ مغولی و ایلخانی «جماعت ملکان» تبریز است. افراد این خاندان در تبریز و نواحی آن حاکمیّت داشتند و در نزد خانان مغول، از جمله هولاکوخان (حک 651 – 663)، مقرّب و معزّز بودند. چندی از شخصیتهای آن، همچون ملک محمود، امیرمجدالدین محمّد و ابوالمجد تبریزی، شاعر و عالم بودند و اشعار و آثاری از آنها در دست است. اطلاعات مختصر و پراکندهای از این خاندان در منابع ادبی و تاریخی موجود است و با هم پیوستن این اطلاعات میتوان به شناخت چندی از افراد این خاندان دست یافت.
ایرج عنایتی زاده؛ ژاله آموزگار
چکیده
زرتشتیان را رسم بر این بود که مردگان خود را برای تدفین در دخمه می نهادند. دخمه های اولیه آنان بنایی بسیار ساده بر دیوارۀ کوه بود. از دورۀ اسلامی دخمه های دست ساز از خشت و سنگ پدید آمد که به برج شهره شد. در هند، زرتشتیان مهاجر موسوم به پارسیان، رسم دخمه نشانی را حفظ کردند. با گذشت زمان، پارسیان دخمه های جدیدتری مطابق با ...
بیشتر
زرتشتیان را رسم بر این بود که مردگان خود را برای تدفین در دخمه می نهادند. دخمه های اولیه آنان بنایی بسیار ساده بر دیوارۀ کوه بود. از دورۀ اسلامی دخمه های دست ساز از خشت و سنگ پدید آمد که به برج شهره شد. در هند، زرتشتیان مهاجر موسوم به پارسیان، رسم دخمه نشانی را حفظ کردند. با گذشت زمان، پارسیان دخمه های جدیدتری مطابق با هوای مرطوب هند ساختند. رسم بنیان دخمۀ پارسیان تانا خوانده می شود. اجزای این مراسم شامل گذاشتن شالوده و تقدیس بنای دخمه است که در آن اصولی همچون کوبیدن سیصد و یک میخ بر زمین و گرداندن طنابی پنبه ای به گرد این میخ ها رعایت می شد. شرح این مراسم در متونی چون روایات فارسی و متن پهلوی وجرکرد دینی ضبط شده است. از اواسط سدۀ نوزدهم رسم دخمه نشانی متأثر از جریان روشنفکری دینی در ایران منسوخ شد و در هند به چالش میان مذهبی های تندرو و اصلاحطلـب پارسی تبدیل شد. در این پژوهـش، انواع دخمه های زرتشتی بررسی و سیر تحول بنای دخمه با تکیه بر جـنبه های آیینی و دینی آن ارزیـابی می‌شود و به موقعیت دخمه های زرتشتی در عصر حاضر نیز توجه خواهد شد.
آیدا شاهنیانس؛ محمد زیار
چکیده
تعهد به معنای عهده‌دار شدن است. نویسنده عهده‌دار بیان حقیقت است. علاوه بر این، نویسنده و فیلسوف متعهد خیال‌پرداز نیز نیست. او نباید خود را دانای کل بداند و فیالمثل با ادیان یا دین خاصی دشمنی بورزد. در تاریخ ادبیات فرانسه، منتسکیو نویسنده و فیلسوف بنام و طلایه‌دار قرن هجدهم میلادی است، اما در آثار او تحریفاتی هست، زیرا منعکس‌کنندة ...
بیشتر
تعهد به معنای عهده‌دار شدن است. نویسنده عهده‌دار بیان حقیقت است. علاوه بر این، نویسنده و فیلسوف متعهد خیال‌پرداز نیز نیست. او نباید خود را دانای کل بداند و فیالمثل با ادیان یا دین خاصی دشمنی بورزد. در تاریخ ادبیات فرانسه، منتسکیو نویسنده و فیلسوف بنام و طلایه‌دار قرن هجدهم میلادی است، اما در آثار او تحریفاتی هست، زیرا منعکس‌کنندة حقیقت نیست؛ چه در سفرنامهنویسی، در نامههای ایرانی، که حاوی ذهنباوری او در تاریخ است و چه در روح القوانین که حاوی تاریخباوری اوست. در ناگفتههای درهَم منتسکیو،که حاوی بریده نوشتارهای اوست، آمده است که روح القوانین حاوی تفکرات پختهتر او در سیر زمان در مورد فروبستگیهای بی بیرونشو در نامههای ایرانی است. بنابراین، این دو کتاب از لحاظ محتوی جداییناپذیرند. تعهد در نوشتار منتسکیو، با آنکه برخی او را نویسندهای متعهد شمردهاند، سؤالبرانگیز است. در این مقاله موضوعیت تعهد در ثبت حقیقت نزد منتسکیو در سه بخش بررسی می‌شود و نتیجه عبارت از این است که: آثار منتسکیو در بیان حقیقت خلاف واقع است.
توران طولابی
چکیده
یکی از دستاوردهای انقلاب مشروطه پویایی حیات روزنامهنگاری مستقل و انتقادی در ایران بود. از نمایندگان برجستة این شیوة روزنامهنگاری علی‌اکبر دهخدا بود که مقالات وی در روزنامة صور اسرافیل فصل جدیدی در حیات روزنامهنگاری ایران گشود. فعالیت دهخدا در استبداد صغیر با انتشار صور اسرافیل سوئیس و سروش استانبول ادامه یافت. بررسی مقالات ...
بیشتر
یکی از دستاوردهای انقلاب مشروطه پویایی حیات روزنامهنگاری مستقل و انتقادی در ایران بود. از نمایندگان برجستة این شیوة روزنامهنگاری علی‌اکبر دهخدا بود که مقالات وی در روزنامة صور اسرافیل فصل جدیدی در حیات روزنامهنگاری ایران گشود. فعالیت دهخدا در استبداد صغیر با انتشار صور اسرافیل سوئیس و سروش استانبول ادامه یافت. بررسی مقالات سروش میتواند به روشن شدن ابعادی از یک مقطع مهم و پرتلاطم تاریخ ایران کمک کند. مبنای این پژوهش بررسی و تحلیل محتوای سروش استانبول در چند محور است. نتیجة این بررسی حاکی از آن است که سروش را میتوان پیشگام طرح موضوعاتی دانست که عمدتاً با مسئلة استقلال و تمامیت ارضی ایران پیوند داشت و زمینهساز یک گفتمان تجددگرا در فرهنگ سیاسی این زمان شد. به نظر می‌‌رسد این تحول پس از مشروطه نخست در روزنامة سروش بازتاب یافت و سپس در مجلههایی چون کاوه، آینده و ایرانشهر وجه آشکاری به خود گرفت.
سهراب سعیدی؛ علی‌محمد پُشت‌دار؛ حسین قاسم‌پور مقدم
چکیده
بانگ چاووش در هرمزگان نوائی است عرفانی و روحانی که برای دعوت مردم به محافل و مجالس دینی و یا به زیارت رفتن از آن استفاده می‌نمایند و آن این گونه است که ملای چاووش خوان بر بلندی رفته ودر حالی که دست بر بناگوش گرفته با آهنگ و صوتی دلنشین اشعاری را در مدح و منقبت امامان می‌خواند. در گذشته بانگ چاووش خوان مردم را مطلع می‌کرد که در آن ...
بیشتر
بانگ چاووش در هرمزگان نوائی است عرفانی و روحانی که برای دعوت مردم به محافل و مجالس دینی و یا به زیارت رفتن از آن استفاده می‌نمایند و آن این گونه است که ملای چاووش خوان بر بلندی رفته ودر حالی که دست بر بناگوش گرفته با آهنگ و صوتی دلنشین اشعاری را در مدح و منقبت امامان می‌خواند. در گذشته بانگ چاووش خوان مردم را مطلع می‌کرد که در آن شب مجلس منبر و وعظ برگزار می‌شود و همین طور این چاووش در حکم اعلان خبر هم بوده است. چاووش خوان بسته به نوع سفری که زائر میرود اشعاری را می‌خواند و مردم برای بدرقه و حلالیت خواهی به دیدارش میروند و زیارت قبول میگویند. آئین چاووش‌خوانی نیز یکی دیگر از آئینهای مذهبی استان هرمزگان است که در این استان - با توجه به نسخههای خطی از مرحوم ملا منصف و مرحوم حسینعلی قضائی علیایی – حدود 300 سال سابقه دارد و در حال حاضر هم اجرا می شود.این مقاله با روش تحلیل محتوا و با استفاده از ابزار کتابخانه ، آئین چاووش خوانی در هرمزگان را معرفی میکند.
حسن کریمیان؛ حسین صبری؛ محرم باستانی
چکیده
مورّخین و جغرافینویسان را به خود معطوف کرده باشد. بقایای این شهر در دشتی وسیع و حاصلخیز در شمال غربی شهرستان صحنۀ کرمانشاه واقع شده و به جهت قرارگیری در مسیر ارتباطی ایران به بین‌النهرین، از موقعیت ممتازی برخوردار بوده است. قدیمی‌ترین آثاری که در بررسیهای نگارندگان از بقایای شهر دینور به دست آمده، مربوط به دورۀ سلوکیان ...
بیشتر
مورّخین و جغرافینویسان را به خود معطوف کرده باشد. بقایای این شهر در دشتی وسیع و حاصلخیز در شمال غربی شهرستان صحنۀ کرمانشاه واقع شده و به جهت قرارگیری در مسیر ارتباطی ایران به بین‌النهرین، از موقعیت ممتازی برخوردار بوده است. قدیمی‌ترین آثاری که در بررسیهای نگارندگان از بقایای شهر دینور به دست آمده، مربوط به دورۀ سلوکیان (64–312 ق. م) است. دادههای باستانشناختی، ضمن تائید اطلاعات تاریخی، از تداوم حیات این شهر در دورۀ ساسانیان (65۱ – 224 م) و قرون اولیۀ اسلامی تا پایان عصر تیموریان (۷۷۱ – ۹۱۱ ه. ق) حکایت دارند. موقعیت ممتاز جغرافیایی و قابلیت‌های محیطی دشت دینور سبب شده تا این شهر، تخریب‌های مکرر ناشی از جنگ و بلایای طبیعی را پشت سر نهاده و در شکلگیری سلسلههای مقتدر محلی (مانند خاندان حسنویه) نیز به نحو مؤثری ایفای نقش نماید. در پژوهش حاضر تلاش بر آن است، تا مشخص گردد چگونه شهری با چنان بستر جغرافیایی و تاریخی معتبر، به ناگاه متروک شده است. در راستای حصول به هدف تحقیق، بررسیهای روشمند در عرصۀ محوطۀ باستانی دینور به انجام رسید. تحلیل دادههای حاصل از بررسیهای میدانی، روشن ساخت که این شهر در پی انتخاب کرمانشاه به عنوان مرکز سیاسی غرب کشور، در اوایل حکمرانی صفویان کاملاً متروک گردید. بدین ترتیب میتوان پذیرفت، که جابهجایی مراکز حاکمیتی نیز میتواند دلیلی بر تداوم حیات شهرها باشد و استمرار وجود آنها، به مقتضیات سیاسی بستگی تام دارد.
آزاده شریفی؛ علیرضا حاجیان نژاد
چکیده
فیلولوژی به معنای مطالعة فرهنگ از خلال زبان و توجه به خصلت زبانی فرهنگ است. روش فیلولوژی از قرن هجدهم بخش عمده‌ای از شرق‌شناسی اروپایی را در برمی‌گیرد. توجه به زبان‌های شرقی از مطالعات کتاب مقدس آغاز شد، فیلولوژی به‌تدریج مسیر خود را از الهیات جدا کرد و به روشی برای فهم زبان و متون شرقی تبدیل شد. نیاز به یادگیری عربی (و سایر زبان‌های ...
بیشتر
فیلولوژی به معنای مطالعة فرهنگ از خلال زبان و توجه به خصلت زبانی فرهنگ است. روش فیلولوژی از قرن هجدهم بخش عمده‌ای از شرق‌شناسی اروپایی را در برمی‌گیرد. توجه به زبان‌های شرقی از مطالعات کتاب مقدس آغاز شد، فیلولوژی به‌تدریج مسیر خود را از الهیات جدا کرد و به روشی برای فهم زبان و متون شرقی تبدیل شد. نیاز به یادگیری عربی (و سایر زبان‌های شرقی) تأسیس مدارسی را در اروپا موجب شد نخست در فرانسه و سپس در آلمان، آلمانی زبان‌ها برخلاف همکاران اروپایی خود رویکرد استعماری و سیاسی به مشرق زمین نداشتند و وجه تمایز آنها همین تکیه بر روش فیلولوژیک است. در این مقاله، پس از گذری کوتاه بر شرق‌شناسی و بیان نقاط عطف ایرانشناسی در آلمان، سنت دانشگاهی فیلولوژی تشریح شده است. سپس اهمیت روش فیلولوژی در دو سنت مهم شرق‌شناسی آلمان (رمانتیک و فیلولوژیک) بازنموده شده است. سنت رمانتیک بیشتر بر ترجمة متون شرقی تکیه دارد و فیلولوژی را به عنوان ابزاری برای بهبود کیفیت ترجمه میخواهد. سنت فیلولوژیک در پی بازسازی تاریخی متن و زبان است و خط سیر منظمی را دنبال میکند. اهمیت روش فیلولوژی متن‌مداری و توجه به بافت متن است. فیلولوژیِ کلاسیک منابعی غنی از فرهنگ لغات تا فهرست‌های نسخ و تصحیح‌های دقیق فراهم آورده است. در این سنت هم تحلیل کتاب مقدس مسلمانان و بازسازی بافت آن نقش محوری داشته است. اهمیت سنت فیلولوژیک در بررسی متن مقدس کنار گذاشتن مفهوم تقدس است که امکان تحقیق در بافت و جزییات متن و نیز پرسش از گویندة آن را فراهم میکند. این مقاله به تبارشناسی فیلولوگ‌های آلمانی و ردهبندی خدمات ایشان در سطوح ترجمه، فهرست‌نویسی و تصحیح متون فارسی (و عربی) می‌پردازد و روند تکامل آن را از نسل اول شاگردان دوساسی (فرایتاگ، فلوگل و فلیشر) تا دورة طلایی شرق‌شناسی آلمان در قرن بیستم (ریتر و مایر) نشان میدهد. تمرکز مقاله بر تصحیح متون عرفانی و اسلامی و اقدامات شرقشناسان آلمانی‌زبان در این حوزه است.
علی اصغر باباسالار؛ موسی حسینی اقدم
چکیده
محمدتقی جنونی اردبیلی، متخلص به «جنونی»، شاعر نیمۀ دوم قرن یازدهم و نیمۀ اول قرن دوازدهم هجری قمری است. به‌طوری‌که از مطالعۀ اشعارش برمی‌آید، وی قسمت اعظم عمر خود را دور از وطن سپری کرده و از نام و نشان و زندگی وی در تذکره‌ها وکتاب‌های تاریخ ادبیات، اطلاعاتی ثبت نشده‌است. قدیمی‌ترین منبعی که در آن به مختصر اطلاعاتی برمی‌خوریم، ...
بیشتر
محمدتقی جنونی اردبیلی، متخلص به «جنونی»، شاعر نیمۀ دوم قرن یازدهم و نیمۀ اول قرن دوازدهم هجری قمری است. به‌طوری‌که از مطالعۀ اشعارش برمی‌آید، وی قسمت اعظم عمر خود را دور از وطن سپری کرده و از نام و نشان و زندگی وی در تذکره‌ها وکتاب‌های تاریخ ادبیات، اطلاعاتی ثبت نشده‌است. قدیمی‌ترین منبعی که در آن به مختصر اطلاعاتی برمی‌خوریم، کتاب ارزشمند الذریعه الی تصانیف الشیعه نوشته آقابزرگ تهرانی است و سایر منابع به آن کتاب استناد کردهاند. دیوان دست‌نوشتۀ 156 برگی جنونی به زبان فارسی، یگانه منبع معتبر دربارۀ اوست که با دقت و جست‌وجو در اشعارش، میتوان اطلاعاتی درخصوص وی به دست آورد. یگانه نسخۀ خطی موجود از این دیوان در کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی نگهداری می‌شود که آن هم کامل نیست و تعدادی از ورق‌های آن از بین رفته‌است. به همین سبب نیاز اساسی برای تحقیق دربارۀ زندگی و اشعار جنونی احساس می‌شود. جنونی با بهره‌گیری از سبک خراسانی و عراقی، مضامین عارفانه را با نگاه انتقادی و قلم منحصر به فردش بررسی کرده و در سبک هندی سروده‌است. دیوان اشعار جنونی به هشت بخش تقسیم می‌شود: قصاید، غزلیات، رباعیات، ترجیع‌بند، مخمسات، قطعات، تک‌بیت‌ها، مثنوی «جنگنامه» به زبان ترکی. موضوع قصیده‌های جنونی، غالباً مدح و ثنای پیامبر اسلام(ص) و امامان شیعه و صاحب‌منصبان عصر خود وی (صفوی) است. نسخۀ دیگری منسوب به جنونی مربوط به تاریخ 1100 قمری در کتابخانه و موزۀ ملی ملک موجود است که به همت ایرج افشار تنظیم شده و غیر از نام و تخلص جنونی و تاریخ کتابت، اطلاعات بیشتری به ما نمی‌دهد. جنونی در این دست‌نوشته، آثار تعدادی از شاعران و نویسندگان قبل و معاصر خود را به خط نستعلیق نوشته و نام و تخلص خود را نیز ذکر کرده‌است و چند بند از مخمسات خود را در آن آورده‌است. در مقالۀ پیش رو تلاش شده ضمن تحلیل اشعار جنونی، اطلاعاتی از زندگی شاعر به تحریر درآید. همچنین دو مخمس منحصر به فرد وی تصحیح شده‌است.
برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.
رضا اردو؛ روزبه زرین کوب
چکیده
ارتباط دوستانه اشکانیان با سرمتیان و پادشاهی داکیه، در شمال و شمال غرب دریای سیاه، در اواخر سده یکم و اوایل سده دوم میلادی موضوعی است که در منابع معدودی مربوط به تاریخ اشکانیان ذکر شده است. اشکانیان در نیمه دوم سده یکم میلادی پس از کشاکش‌های بسیار سرانجام توانستند عملاً حکومت ارمنستان را در دست بگیرند. سرمتی‌ها در سده یکم میلادی حضور ...
بیشتر
ارتباط دوستانه اشکانیان با سرمتیان و پادشاهی داکیه، در شمال و شمال غرب دریای سیاه، در اواخر سده یکم و اوایل سده دوم میلادی موضوعی است که در منابع معدودی مربوط به تاریخ اشکانیان ذکر شده است. اشکانیان در نیمه دوم سده یکم میلادی پس از کشاکش‌های بسیار سرانجام توانستند عملاً حکومت ارمنستان را در دست بگیرند. سرمتی‌ها در سده یکم میلادی حضور چشمگیر و تأثیرگذاری در حکومت‌های شمال دریای سیاه پیدا کردند. در عین حال پادشاهی داکیه نیز در همین سده و اواخر آن به قدرتی تأثیرگذار در شمال غرب دریای سیاه تبدیل شد که برای امپراتوری روم دردسرساز شده بود. در جنگ‌هایی که پادشاهی داکیه با امپراتوری روم داشت، سرمتی‌ها در اتحاد با داکی‌ها بودند و از طرف دیگر، شواهد نشان میدهد شاه داکیان در ارتباط دوستانه با شاهنشاهی اشکانی قرار داشت. به نظر می‌آید پیشروی رو به غرب این سه حلقه تأثیرگذار -اشکانیان، سرمتیان و داکیان- در نیمه دوم سده یکم و اوایل سده دوم میلادی در ارتباط تنگاتنگ با یکدیگر بودند. پژوهش حاضر بر آن است تا به این پرسش پاسخ دهد که چگونه شاهنشاهی اشکانی توانست با طوایف سرمتی و حکومتی در ورای دریای سیاه ارتباطی دوستانه برقرار کند. به منظور پاسخگویی به این پرسش، با روش توصیفی، ترکیب جمعیتی مناطق نیمه شمالی دریای سیاه و روابط قدرت میان آنها، تاریخ اشکانیان و سرمتیان و داکی‌ها و همچنین متحدان مشترک ایشان در سده یکم و اوایل سده دوم میلادی بررسی شد. پس از بررسی شواهد و مدارک باستانشناختی و متنی، در پایان، این نتیجه حاصل شد که تسلط اشکانیان بر ارمنستان از نیمه دوم سده یکم میلادی، به مدت حدود پنج دهه، و همچنین نفوذ قابل توجه اقوام سرمتی که ارتباط خویشاوندی و تجاری با اشکانیان داشتند، در حکومت‌های نیمه شمالی دریای سیاه، در همین محدوده زمانی، به واسطه سرمتی‌ها موجب شکلگیری اتحادی میان اشکانیان و داکی‌ها شد.
برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.
حسین حسن رضایی
چکیده
«عشق» یکی از پربسامدترین واژه‌ها در ادبیات ایران و جهان است؛ ازآنجاکه بیشتر انسان‌‌ها آن را تجربه میکنند، یکی از مضامین رایج هنر و ادبیات، عشق است. ادبیات فارسی نیز از همان آغاز تا به امروز، در قالب‌‌هایی چون مثنوی و غزل و داستان، به توصیفِ عشق پرداخته‌است. شاعران ایرانی، قبل از «غزل» از «تغزل» قصاید برای بیان ...
بیشتر
«عشق» یکی از پربسامدترین واژه‌ها در ادبیات ایران و جهان است؛ ازآنجاکه بیشتر انسان‌‌ها آن را تجربه میکنند، یکی از مضامین رایج هنر و ادبیات، عشق است. ادبیات فارسی نیز از همان آغاز تا به امروز، در قالب‌‌هایی چون مثنوی و غزل و داستان، به توصیفِ عشق پرداخته‌است. شاعران ایرانی، قبل از «غزل» از «تغزل» قصاید برای بیان عاطفۀ عشق بهره برده‌‌اند. شاعران قصیده‌‌سرا، در تغزل به موضوعات مختلفی مانند توصیف طبیعت و جوانی و باده پرداخته‌‌اند، اما عشق، یکی از مهمترین مضامین تغزل، به‌خصوص در قصاید فرخی سیستانی، است. از میان شاعران سبک خراسانی، فرخی سیستانی تغزلهای عاشقانۀ بیشتری دارد؛ ازاین‌رو بیش از شاعران هم‌‌عصر خود، به عاشقانه‌‌سرایی معروف است. با توجه به این عوامل، مقالۀ حاضر می‌‌کوشد جنبههای مختلف عشق را در تغزلهای فرخی سیستانی بررسی کند. ابتدا رابطۀ عشق با ادبیات، جایگاه فرخی در شعر غنایی فارسی و تأثیر ارتباط با دربار و آسیبی که این موضوع بر ساختار شعر عاشقانۀ فرخی وارد کرده، یعنی ترجیح ممدوح بر معشوق، بیان شده‌است. سپس «ترکنژاد» بودن معشوق و وظیفۀ دوگانۀ او، لشکری و دلبری، بررسی شده‌است. شاهدبازی یا امردبازی و علل آن، موضوع بررسی بعدی است. در ادامه، تقلیل عشق در تغزلهای فرخی به میل جنسی صِرف و گاه حتی گرایش آن به سمت برخی انحراف‌‌های جنسی، همچون اعتیاد جنسی، واکاوی شده‌است. مقاله با ذکر دیگر ویژگیهای مهم عشق در شعر و عصر فرخی، همچون وقوع‌‌گویی، نگاه خردگرایانه به عشق، سادگی زبان و اندیشه به پایان می‌‌رسد. مقالۀ حاضر که با روش توصیفی ـ تحلیلی نوشته شده، نتیجه می‌‌گیرد که فرخی در تغزل‌‌هایش، به تأثیر از عوامل شخصی و سیاسی ـ اجتماعی، همچون داشتن طبع جوان و لذت‌‌گرا، تنعّم و رفاه اقتصادی، وفور زیبارویان ترکنژاد و «مرسوم بودن» شاهدبازی در آن دوره، بیشتر بیان‌‌کنندۀ عشق جسمانی و شادکام و برخوردار و مذکر بوده‌است.
حسن زندیه؛ محمود عرب اسماعیلی؛ سلمان قاسمیان
دوره 1، شماره 1 ، بهمن 1390، ، صفحه 95-118
چکیده
بررسی چرایی و چگونگی شکلگیری مسئلة جزایر سهگانه به علت نقش آن در ایجاد یک تفاهم اصولی میان دو کشور ایران و امارات متحده عربی از اهمیت زیادی برخوردار است. طبق اسناد موجود، تا اواخر قرن نوزدهم حتی مقامات انگلیسی نیز بر ایرانی بودن این جزایر تأکید داشتهاند، اما اوجگیری رقابتهای اقتصادی و سیاسی میان دول غربی در دهه‌های پایانی قرن ...
بیشتر
بررسی چرایی و چگونگی شکلگیری مسئلة جزایر سهگانه به علت نقش آن در ایجاد یک تفاهم اصولی میان دو کشور ایران و امارات متحده عربی از اهمیت زیادی برخوردار است. طبق اسناد موجود، تا اواخر قرن نوزدهم حتی مقامات انگلیسی نیز بر ایرانی بودن این جزایر تأکید داشتهاند، اما اوجگیری رقابتهای اقتصادی و سیاسی میان دول غربی در دهه‌های پایانی قرن نوزدهم در منطقة استراتژیک خلیج فارس، زمینة تغییر نگرش انگلستان را فراهم نمود. در نتیجه انگلستان برای رفع این مشکلات به فکر چاره افتاد. تصرف جزایر استراتژیک تنگة هرمز در آغاز سال 1321 ه.ق/1903 م یکی از اقدامات مهم انگلستان در مقابله با دیگر رقبا بود. با بررسی حوادث منتهی به تصرف جزایر سه-گانه از سوی انگلستان، یعنی حوادث سالهای 1313-1321ه.ق /1895-1903م به چرایی و چگونگی تصرف جزایر سهگانه و اهمیت آن برای حفظ مستعمرات انگلستان و در نتیجه علل بروز مسئلة جزایر سهگانه پی خواهیم برد.
فاطمه مهری
چکیده
کرگدن گرچه حیوان بومی ایران نبوده است، اما ایرانیان به سبب همسایگی با هند و ارتباط با چین و شمال آفریقا، که از زیستگاه‌های اصلی این جانور بوده‌اند، از دیر باز با آن آشنایی داشتهاند. نشان این آشنایی را میتوان در متون مختلف، از جمله متن‌های جغرافیایی و جانورشناختی، و همچنین ادبیات فارسی بازیافت. با وجود این، به سبب اندک‌شمار بودن ...
بیشتر
کرگدن گرچه حیوان بومی ایران نبوده است، اما ایرانیان به سبب همسایگی با هند و ارتباط با چین و شمال آفریقا، که از زیستگاه‌های اصلی این جانور بوده‌اند، از دیر باز با آن آشنایی داشتهاند. نشان این آشنایی را میتوان در متون مختلف، از جمله متن‌های جغرافیایی و جانورشناختی، و همچنین ادبیات فارسی بازیافت. با وجود این، به سبب اندک‌شمار بودن کرگدن، بُعد مسافت زیستگاه‌های آن و موارد معدود مشاهدۀ مستقیم حیوان، در منابع مختلف با روایات متنوع و متفاوتی دربارۀ کرگدن مواجهیم. این تنوع گاه موجب شده است هیئت کلی این حیوان چنان ترسیم شود که گویی با جانداری جز کرگدن مواجهیم. تنوع در نامگذاری‌ها نیز با این چندگانگی همراه شده و آن را تقویت کرده است. در این مقاله می‌کوشیم از خلال متون علمی و ادبی کهن، تصویری را که ایرانیان از این حیوان داشتهاند بررسی کنیم. یکی از یافتههای اصلی ما آن است که به گواهی دسته‌ای متون و تصاویر، برخی ایرانیان در برخی ادوار، کرگدن را پرنده‌ای عظیم‌الجثه می‌پنداشته‌اند. ما کوشیده‌ایم روند شکلگیری این باور را با توجه به ویژگیهای زیستی‌ای که پیشینیان برای کرگدن قائل بوده‌اند پی بگیریم و نشان دهیم کدام تصورات در پدید آمدن این باور نقش داشتهاند. برای این کار، جز منابع فارسی، از متن‌هایی که به زبان عربی اما در حوزۀ فرهنگ ایرانی نگاشته شدهاند نیز بهره برده‌ایم. همچنین به این نکته پرداخته‌ایم که برخی تصویرسازی‌های موجود از کرگدن در شعر فارسی، همچون باهم‌آیی فیل و کرگدن و مضادت این دو با هم، نه برساختۀ تخیل آفرینندگان این متن‌ها، بلکه برگرفته از منابعِ مرتبط با جانوران در فرهنگ‌های کهن هستند و با جستجو در این منابع میتوان پیشینۀ این گونه تصاویر را بازیافت و قدمت آنها را نشان داد. همچنین میتوان نشان داد انگاره‌های جانورشناختی کهن چه اندازه حاصل آمیزش متونی با خاستگاه‌های گوناگون و تعاملات علمی و فرهنگی تمدن‌های پیشین بوده‌اند.
لیلا ورهرام
چکیده
زوال خاندان پهلوانان سیستان و حملۀ بهمن اسفندیاران به آن شهر حد فاصل بخش‌های اساطیری و پهلوانی و قسمتهای تاریخی‌تر در حماسۀ ملی ایران است و میتوان آن را منادی پایان عصر پهلوانان دانست. مفصل‌ترین روایت این واقعه در منظومۀ حماسی بهمن‌نامه آمده‌است. مقالۀ حاضر، با بررسی برخی نکات درونی این روایت و مقایسۀ آن با سایر روایت‌های ...
بیشتر
زوال خاندان پهلوانان سیستان و حملۀ بهمن اسفندیاران به آن شهر حد فاصل بخش‌های اساطیری و پهلوانی و قسمتهای تاریخی‌تر در حماسۀ ملی ایران است و میتوان آن را منادی پایان عصر پهلوانان دانست. مفصل‌ترین روایت این واقعه در منظومۀ حماسی بهمن‌نامه آمده‌است. مقالۀ حاضر، با بررسی برخی نکات درونی این روایت و مقایسۀ آن با سایر روایت‌های داستان، به این نتیجه رسیده است که روایت حاضر پرداختۀ دیلمیان بوده‌است. همچنین با مقایسۀ مطالبی که شاعر در ستایش ممدوح خود، محمد بن ملکشاه سلجوقی، آورده با وقایع دوران سلطنت این پادشاه معلوم کرده است که این منظومه در سال 495 یا محرم سال 496 ﻫ.ق.، احتمالاً در شهر همدان، سروده شده‌است.
برای مشاهده مقالات مرتبط با موضوع، روی نام موضوع کلیک کنید.
یحیی بوذری نژاد؛ محمدحسین جمال زاده؛ سعید آریان پور
چکیده
یکی از افرادی که در دوران سلطنت صفویه درحالی‌‌که بالاترین منصب مذهبی را در حکومت داشت، به آسیبشناسی دینی صفویه دست یازید، ملا محمدباقر سبزواری مشهور به محقق سبزواری است. او در کتاب روضةالانوار عباسی که به درخواست شاه عباس دوم نوشت، تلاش کرد علاوه بر ذکر رهنمودهایی برای ادارۀ حکومت و اصولی برای مملکتداری، آسیبهایی را که ...
بیشتر
یکی از افرادی که در دوران سلطنت صفویه درحالی‌‌که بالاترین منصب مذهبی را در حکومت داشت، به آسیبشناسی دینی صفویه دست یازید، ملا محمدباقر سبزواری مشهور به محقق سبزواری است. او در کتاب روضةالانوار عباسی که به درخواست شاه عباس دوم نوشت، تلاش کرد علاوه بر ذکر رهنمودهایی برای ادارۀ حکومت و اصولی برای مملکتداری، آسیبهایی را که صفویه بدان دچار بود، بیان کند. پژوهش حاضر درصدد پاسخ به این پرسش است که از منظر محقق سبزواری در کتاب روضةالانوار عباسی، صفویه دچار چه آسیبهایی بوده‌است؟ ازاین‌رو با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی و با گردآوری کتابخانه‌‌ای داده‌‌ها، به یافتههای زیر رسیده‌ایم: آسیبشناسی دینی سبزواری از صفویه، در پنج زمینۀ آسیبشناسی دین، معرفت دینی، جامعۀ دینی، دین‌داری، نهادهای دینی دسته‌بندی می‌شود. اندیشۀ اصلاحی در روضةالانوار عباسی او مبتنی بر حکمت عملی اسلام است و رویکرد عدالت‌محورانه و مهرورزانه در قبال عامۀ مردم در آن مشهود است. همچنین باید موضوع کتاب روضةالانوار عباسی را تدوین و تحقق الگوی سیاست‌‌ورزی مؤمنانه دانست که مبتنی بر اعتقادات و احکام و اخلاق اسلامی، شیوه‌‌ای از امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر اجتماعی را به دست میدهد. سبزواری در بسیاری موارد با بیانی کنایی، منظور خود را گفته و در برخی موارد هم به تصریح مستقیم آسیب‌‌ها پرداخته‌است. سبزواری برای رفع آسیب‌های مذکور و حفظ و بقای حکومت، سه عامل را دخیل می‌داند که برخاسته از مبانی خاص اندیشۀ سیاسی اوست: 1. عامل باطنی: اصلاح رابطۀ باطنی (معنوی) حاکم با خداوند؛ 2. عامل ظاهری: اصلاح رابطۀ حاکم با مردم و دولت‌مردان در رعایت اصول مملکتداری؛ 3. عامل ظاهری و باطنی: عدالت‌ورزی و مهروزی با مردم و مبارزه با ظلم و ظالم.
علیرضا هژبری نوبری؛ مهسا ویسی؛ سید مهدی موسوی کوهپر؛ جواد نیستانی
چکیده
امپراتوری قدرتمند هخامنشی قلمرو پهناوری را در بر میگرفت که آسیای صغیر امروزی نیز بخشی از آن را تشکیل میداد. آسیای صغیر از جمله مناطقی بود که در دوران کوروش بزرگ و لشگرکشی او به لیدیه تحت حکومت پارسیان درآمد و شهرهای این ناحیه در پی سیاست تقسیم فضایی کشور، به شهربیهای هخامنشی اضافه شدند. اسامی همهی شهربیها در کتیبههای ...
بیشتر
امپراتوری قدرتمند هخامنشی قلمرو پهناوری را در بر میگرفت که آسیای صغیر امروزی نیز بخشی از آن را تشکیل میداد. آسیای صغیر از جمله مناطقی بود که در دوران کوروش بزرگ و لشگرکشی او به لیدیه تحت حکومت پارسیان درآمد و شهرهای این ناحیه در پی سیاست تقسیم فضایی کشور، به شهربیهای هخامنشی اضافه شدند. اسامی همهی شهربیها در کتیبههای رسمی هخامنشیان نیامده است چرا که شیوه حکومتی هخامنشیان چنین بود که نواحی مفتوحه با حفظ استقلال داخلی تابع حکومت مرکزی بودند و برای احترام به استقلال داخلی این سرزمینها نام آنها در فهرستها نیامده است. لیکیه یکی از این سرزمینهاست که نامش در این فهرستها نیامده اما مورخان یونانی به آن به عنوان شهربی پارسیان اشاره کردهاند. این پژوهش به دنبال پاسخ گویی به این مسئله است که چه نوع آثار باستانی در این سرزمین از دوران پارسها برجای مانده است که میتواند ثابت کند لیکیه به راستی یکی از شهربیهای هخامنشیان بوده است؟ آثار و شواهد باستانی بر جای مانده این مسئله را کاملاً تایید میکند. عمدهی آثار فرهنگی و باستانی که از خانتوس، پایتخت لیکیه برجای مانده است نقش برجستههایی است که از نقوش تخت جمشید الگوبرداری شدهاند و حضور هخامنشیان را در این سرزمین اثبات میکنند.
