کلثوم غضنفری؛ احسان محمدی
چکیده
منظومههای حماسی فارسی غالباً روایات مربوط به ایران باستان را نقل میکنند. با توجه به اینکه ممکن است پیشینة برخی از این روایات حماسیِ خارج از شاهنامه نیز به دوران ساسانی برسد، میتوان انتظار داشت که مفاهیم و باورهای زرتشتی هم در این منظومهها بیتأثیر نباشند. یکی از مهمترین این مفاهیم خرد است. این نوشته به بررسی استمرار مفهوم ...
بیشتر
منظومههای حماسی فارسی غالباً روایات مربوط به ایران باستان را نقل میکنند. با توجه به اینکه ممکن است پیشینة برخی از این روایات حماسیِ خارج از شاهنامه نیز به دوران ساسانی برسد، میتوان انتظار داشت که مفاهیم و باورهای زرتشتی هم در این منظومهها بیتأثیر نباشند. یکی از مهمترین این مفاهیم خرد است. این نوشته به بررسی استمرار مفهوم خردِ مذکور در متون زردشتی در این منظومههای حماسی میپردازد. بررسی موردی و مقایسة متون زرتشتی و منظومههای مورد نظر دربارة مفهوم خرد نشان میدهد که این منظومهها نهتنها در مورد اهمیت مفهوم خرد، که حتی در توصیف ویژگیها و تشبیهاتی که در مورد این مفهوم به کار میبرند، پیرو ادبیات زرتشتی، بهویژه ادبیات پهلوی، هستند. هرچند تأثیرپذیری منظومههای مورد بررسی در مورد مفهوم خرد و اهمّیت و نقش آن از متون زرتشتی به اندازۀ شاهنامه فردوسی نیست، ولی باز هم ردّ پای متون زرتشتی را میتوان در آنها دنبال کرد، بهویژه در گرشاسبنامه که بیتهای بیشتری را به خرد اختصاص میدهد و تشبیهات نزدیکتری به متون پهلوی را نقل میکند.